Γεννιεται το 1632 στην πολη Delft της Ολλανδιας. Δεν εγινε και πολύ γνωστος την εποχη του, και πεθαινοντας αφησε πισω του χρεη στην οικογενεια του,επομενως δεν εγινε και ποτε του ιδιαιτερα πλουσιος.
Εκεινη την εποχη ρολο γκαλερι ή χωρου πωλησης πινακων ειχαν οι ταβερνες,οσο απιθανο και αν ακουγεται. Ηταν χωροι με μεγαλη κινηση και πελατες από διαφορετικες περιοχες, οποτε ηταν και ιδανικα σημεια για την κυκλοφορια των εργων τεχνης.
Ο πατερας του Vermeer εκανε ακριβως αυτό,εστιατορας και εμπορος τεχνης. Συνηθως οι πελατες του ηταν Ιταλοι, και το γεγονος συνετελεσε στην αποψη του για την τεχνη, αν και ο ιδιος ο καλλιτεχνης δεν πηγε ποτε στην Ιταλια – πραγμα αρκετα ασυνηθιστο για ζωγραφο της εποχης!
Από την παραγωγη του εχουμε 30 εργα,τα οποια μπορουμε να του αποδωσουμε με ασφαλεια. Ηταν πολύ αργος στη ζωγραφικη του,επαιρνε το χρονο του ,και σιγουρα αυτό συνετελεσε στην σχετικα μικρη ποσοτητα εργων που μας αφησε. Επισης, αναμφισβητητα, το γεγονος ότι συνεχισε τη δουλεια του μπαμπα του, -να κραταει την ταβερνα δηλαδη ,και να εμπορευεται πινακες – μετα το θανατο του, περιοριζε το χρονο που αφιερωνε στην τεχνη.
Τριτον και καθολου λιγοτερο σημαντικο, ο Vermeer ειχε 12 παιδια, τη γυναικα του και βεβαιως,την πεθερα του μεσα στο σπιτι του. Αυτο και μονο, χωρις κανενα άλλο λογο, αρκει για να συμβιβασει τοσο το χρονο οσο και τη διαθεση οποιουδηποτε για ζωγραφικη! Ποσο μαλλον,εφοσον η πεθερα φαινεται να ειχε παντα πιο πολλα λεφτα από τον ιδιο!
Ξερουμε λοιπον 30 εργα του,αλλα δεν εχουμε ιδεα για τις χρονολογιες. Η σειρα που τα βαζουμε είναι ανακατασκευασμενη με βαση τις κριτικες,και λογικα θα είναι κοντα στην πραγματικοτητα. Ολη του η παραγωγη είναι αυτό που στην τεχνη λεγεται «genre works», δηλαδη σκηνες της καθημερινης ζωης: αγορες, εσωτερικα σπιτιων, χανια και δρομοι αποτελουν το φοντο στο οποιο οι φιγουρες ασχολουνται με απλα ,καθημερινα πραγματα. Δεν ασχολειται με θεματα θρησκευτικα,ιστορικα,μυθολογικα ή οτιδηποτε άλλο δεν περιλαμβανει την καθημερινοτητα.
Το πρωτο εργο του που θ ασχοληθουμε είναι η «Mezzana», η ‘διαμεσοληβητρια’, χρονολογημενο γυρω στα 1656.
Ενας αντρας πλησιαζει με αρκετα χυδαιες διαθεσεις την κοπελα, ενώ η ‘διαμεσολαβητρια’ πισω του χαμογελαει.Αν κοιταξετε προσεχτικα φαινονται στο χερι του τα νομισματα που της δινει.
Ο κυριος σε πρωτο πλανο είναι ο ιδιος ο ζωγραφος σε αυτοπροσωπογραφια,να κοιταει προς τον θεατη υψωνοντας το κρασι του.Η κοπελα εμφανιζεται σε πολλους πινακες του και είναι λογικο, εφου προκειται για τη γυναικα του,που αποτελεσε το μοντελο του ουσιαστικα.Ενδιαφερον βεβαια εχει,ότι στη θεση της ‘μεσαζουσας’ για τη σκηνη,εχει βαλει την πεθερα του,που την ειχε μεσα στα ποδια του συνεχεια να του ελεγχει τη ζωη.Εγω δεν μπορω να μη δω λιγο χιουμορ σ’ αυτό!
Ακολουθουν καμποσοι πινακες σαν αυτόν, ‘Κοπελα που διαβαζει ένα γρα
μμα’.
Με τη γυναικα του για μοντελο,σε διαφορες στασεις και ασχολιες μεσα στο σπιτι.Περιγραφει με μεγαλη λεπτομερεια τους χωρους και τα αντικειμενα: το χαλι στο τραπεζι,σε ρολο τραπεζομαντηλου –όπως το ηθελε η μοδα της εποχης στην Ολλανδια ,τα φρουτα ,η αντανακλαση της κοπελας στο τζαμι του παραθυρου ,δειχνουν την τεχνικη του αρτιοτητα.
Όμως το σημαντικο σ’ αυτά τα εργα είναι το φως: το φως των Βορειων χωρων, ψυχρο και λευκο,που μπαινει στο εσωτερικο του σπιτιου, και δημιουργει ολη την ατμοσφαιρα του πινακα.
Επισης,η φανταστικη ακινησια των μορφων,και αυτην η αισθηση ότι όλα συμβαινουν μεσα σε σιωπη!
Δεν υπαρχει ουτε ένα στοιχειο σε αυτά τα εργα που να υποννοει εστω και τον ελαχιστο θορυβο.
Απολυτως,αυτό φαινεται στην «Γαλατου».
Μια γυναικα χαμηλης κοινωνικης ταξης,που αδειαζει το γαλα.Εδω χρησιμοποιει «σημεια» φωτος,όπως ακριβως φαινονται με γυμνο ματι στην πραγματικοτητα.Τα μορια της σκονης με το φως πανω τους που περνανε από τις φωτεινες στις σκιασμενες περιοχες του δωματιου κανουν την εικονα να μοιαζει με φωτογραφια. Η εντυπωση εντεινεται από την ακινησια της γυναικας, και παλι την αισθηση της σιωπης,της ησυχιας.Εδω ο Vermeer αιχμαλωτισε μια στιγμη,κι ετσι την εκανε αιωνια.Δεν υπαρχει μια κινηση που προηγειται ,ή μια άλλη κινηση που φαινεται ότι θα γινει αμεσως μετα.
Το ιδιο το κανει όχι μονο με τις φιγουρες,αλλα με οτιδηποτε.Για παραδειγμα,η θεα του λιμανιου της Delft ,της πολης του.Το λιμανι ηταν γεματο κινηση,εμπορικος σταθμος γαρ!
Θα επρεπε να είναι φορτωμενο πλοια,πλοιαρια και κοσμο,αλλα τιποτα από αυτά δε φαινεται εδώ.Και παλι καταφερε να τα κανει όλα ακινητα,ηρεμα και σιωπηλα.
Και τωρα το πιο διασημο εργο του,για να μην αναρρωτιεστε γιατι διαλεξα αυτόν το ζωγραφο σημερα.
Το συγκεκριμενο πορτραιτο το ξερουν σχεδον ολοι,εχει εμπορευματοποιηθει παρα πολύ,εχει γινει ταινια,και φυσικα μιλαω για «Το κοριτσι με το μαργαριταρενιο σκουλαρικι».
Κι εδώ φαινονται όλα οσα ειπαμε παραπανω,γιατι το κοριτσι δεν είναι σε ποζα.Μοιαζει σαν να πηγαινε στις δουλειες της ,καποιος της φωναξε και γυρισε – κοιταξτε το βλεμμα της!
Καταφερε τοσο καλα να απαθανατισει τη φευγαλεα στιγμη,που δεν είναι να απορει κανεις για τη διασημοτητα του πινακα.
Η διασημοτητα του Vermeer,παντως,ερχεται αρκετα μετα θανατον.Ειχε πολύ μετρια αναγνωριση στην εποχη του,και τα οικονομικα του δεν ηταν ιδιαιτερα καλα,σε σημειο να δανειστει το 1675 βαζοντας εγγυητη την προναφερθεισα πεθερα.Η πιεση ηταν τοση που πεθανε τον ιδιο χρονο,μετα από μια κριση ‘τρελας’ ,ισως νευρικο κλονισμο θα λεγαμε σημερα.
Η κληρονομια του ,δεδομενου ότι δεν ηταν γνωστος εξω από την πολη του,ηρθε με την επανανακαλυψη του το 19ο αιωνα,οπου διαφοροι Ολλανδοι ζωγραφοι προσαρμοσαν το στυλ τους στον δικο του τροπο. Εν κατακλειδει,ο Vermeer είναι ,δυο αιωνες μετα, πολύ πιο γνωστος και σημαντικος απ’οσο υπηρξε ποτε στη ζωη του.Το μονο που ελπιζουμε είναι τουλαχιστον να εχει βρει την πολυποθητη ηρεμια και ησυχια που με τοσο παθος ζωγραφιζε!
